Eski şehirlerin yapı mimarisiyle, modern şehir mimarisinin yapılarının bir arada olduğu şehirlerde rahatlıkla gözlenebilen bir durum var: Eski mimarinin belli bir yumuşaklığı, ayrıntılarla zenginleşen bir tezyinatı, insani sıcaklığa daha fazla izin veren bir görünümü varken; modern mimari yapılarının daha keskin çizgilere, yalıtılmış cephelere, geometrik çizgilere, soğukluk hissi veren renklere sahip olduğu görülüyor. Modern hayat, daha yolun başında, maddi hedeflerin insan hayatının ana ekseni kabul edildiği yaşama biçimi ve alışkanlıklarını geliştirmeyi esas almıştır. İnsanın manevi mutluluğunu gözeten bir yapı ve şehir anlayışı imar hareketlerinin temelini oluşturur. Günümüzün ekonomik ve demografik gerçeklikleri, ekonomik zorunlulukların şehirleri kalabalıklaştırması, sınai üretimin zirai üretime göre mevzi kaybetmesi, ihtiyaçların daha fazla maddi imkanı gerektiriyor olması gibi pek çok sebeple modern zamanlar yapı ve şehir kurarken dezavantajlı durumdadır. Ancak bu dezavantajların, yine modern hayat tarzının kendi başına bela ettiği, kendi mantalitesinden türeyen olumsuzluklar olduğu da bir gerçektir. Bu derme çatma zorlama bütünlük içinde; eski şehirden kalan geleneksel yapıların insani manada bir sıcaklık, yeni şehir yapılarınınsa bariz bir soğukluk yaydığını insaf sahibi herkes kabul edecektir.

Tercihim'kalabalık yalnızlık' oldu ancak 'dijital yorgunluk' kavramının seçilmesini de bekledim. Anketten'kalabalık yalnızlık' çıktı. Aslında bu yazıyı, yani "yılın kelimesi" üzerine gözlemlerimi pazar günü yayımlayacaktım. İki gündür "Nasıl olur, bir kardeş, ablasına buna nasıl yapar?" diye kendi kendime sorup duruyorum. Kardeşi, ablasına "İzledim çok güldüm. Eğlenmek için sana yaptım" demiş. Hızla "hadi ben de yapayım, eğleneyim" saçmalığına dönüşüyor. "Saçmalama! Böyle şaka olmaz. Ablanın da kendinin de başını belaya sokarsın" derlerdi mutlaka. Türk Dil Kurumu'nun 2024'ün kelimesi olarak belirlediği 'kalabalık yalnızlık' kavramının açılımı da özetle şöyle: "Hayatın giderek artan hızı, artan insan hareketliliğiyle birlikte toplumsal bağların zayıflamasıyla bağ kurmakta zorlanan bireyler, kendilerini kalabalıklar içinde yalnız hissetmektedirler." Bir de Oxford'un yılın kelimesi var: 'Beyin çürümesi.' Tanımı ise şöyle: "Önemsiz ve zorlayıcı olmayan içeriklerin aşırı tüketimi sonucu kişinin zihinsel durumunun ve entelektüel halinin bozulması…" TikTok ve Instagram kullanıcıları tükettikleri içerikleri, nelere güldüklerini, zihinlerini nelerle dolduklarını ve yaşadıkları duygu durum bozukluklarını şöyle bir gözden geçirirlerse bu kavramların kendilerinde nasıl vücut bulduğunu göreceklerdir. Bakın, günlerdir çok büyük pişmanlıklar yaşayan, ablasının yüzüne bakamayan ve "ben böyle bir saçmalığı nasıl yaparım" sorgulamaları içinde olan genç kardeşimiz, günümüzde tüm insanlığın düştüğü ve düşmek üzere olduğu içler acısı halin yalın örneklerinden biri.

2024 yılı Mart ayında Merkez Bankası PPK tarafından yüzde 50 seviyelerine çıkarılan politika faiz oranı, bu yılın Kasım ayına kadar yapılan son toplantıya kadar yüzde 50 seviyesinde sabit tutulmuştu. Bu göstergeler: Kasım ayında açıklanan enflasyon oranı ve Aralık ayı için beklenen enflasyon oranı faiz kararında önemli gösterge olacaktır. Merkez Bankası'nın bugün gerçekleşecek Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısına yönelik beklenti anketine katılan ekonomistlere göre, faizin ortalama 150 baz puan indirilerek yüzde 48,50'ye çekileceği beklenmektedir. Dolayısıyla, bir yandan faiz indiriminin gerçekleşeceği konusunda önemli girdiler, diğer yandan Merkez Bankası'nın uzun süredir mücadele ettiği enflasyondaki düşüş trendinin de olumsuz etkilenmemesi konusundaki özen, faiz kararını belirleyecektir.

Asgari ücret zam oranı belli olunca çıkmış ve tarihi(!) açıklamasını sosyal medya hesabından yapmış: " Hükûmet bu akşamki kararıyla 9 milyon asgari ücretli çalışan ve aileleriyle resmen alay etmiştir. 22.104 lira İstanbul'da sadece 1 aylık kira parası bile değildir. Belli ki sorumluluk bize düşmektedir. İBB olarak Sosyal Yardımlar bütçemizde ciddi oranda artışa gitmemiz gerekecek. Gerçeklerden ve halktan kopan Cumhurbaşkanı'na 2 önerim var. Çok sık kullandığınız 'kararname' kozunu hemen yarın kullanın ve asgari ücrette ek artış sağlayın. Ayrıca belirlenen rakamın 6 aylık olduğunu ve 6 ay sonra yeni bir düzenleme yapılacağını müjdeleyin. Kötü ekonomi politikalarınızın faturasını millete ödetmeyin. " Tut kelin perçeminden… "Bizim anahtar ülke olmamız için sağlam bir duruş sergilememiz gerekiyor. Geçmişe dair hataları net olarak görüyorum. Suriyelilerin kendi ülkelerine dönmeleri konusunda belediyeler de yetki almalı. Suriye'de yaşanan yeni ortam hayati bir meseledir." "Biz yerel yöneticilere çok önemli sorumluluklar düşüyor. …İstanbul, savaştan çıkan kentlerin sosyal ve ekonomik gelişmesinde Suriye'ye en üst düzeyde destek olmaya kararlıdır. Sevdiklerini, evlerini ve tüm mal varlıklarını bırakarak çevre ülkelere giden Suriyeliler yeni bir bedel ödememeli. Bu yüzden geri dönerek ülkelerini yeniden inşa etmek isteyenlere elimizden gelen her türlü desteğe hazırız. Gönüllü olarak geri dönmek isteyenlere İBB sanat ve meslek kursları İSMEK'lerde, belediyecilikten zanaatkârlığa pek çok alanda güçlü eğitimler verebiliriz. Kardeş şehrimiz Şam'la çatışma sonrası kentlere yönelik bir eylem planını hazırlayabiliriz." Breh, breh, breh!.. Bünyesinde İBB Beltur'un restoran, kafe ve büfeleri ile Akkomarka Restoran Topluluğu'nun işletmeleri Köşebaşı, Ken Sushi, Snob Street Food, Ali Ocakbaşı, Lokanta Safderun, Yamo Sushi, Ristorante Umberto, Perihan, Mr. BM'nin "Küresel Gıda Krizleri" raporuna göre 2023 yılında 59 ülkede yaklaşık 282 milyon insan akut açlıkla karşı karşıya kalmış. GoWit CEO'su Emrah Adsan 2025'te 'perakende medya'nın perakendeciler ve markalar için reklam geliri elde etmenin vazgeçilmez stratejisi hâline geleceğini vurgulamış. Perakende satış medya ağı; perakende satış şirketlerinin üçüncü taraf markaların farklı reklamcılık amaçları doğrultusunda kullanmaları için sunduğu dijital kanallar (web siteleri, uygulamalar vb.) koleksiyonundan oluşan bir reklam altyapısı, olarak açıklanıyor. 2024 yılında markalar, medya bütçelerini geleneksel kanallardan (TV ve basılı medya gibi) perakende medya ağlarına kaydırmışlar. Enflasyonla mücadelenin baş rolünde 2025 yılında perakende sektörü yer alacak gibi görünüyor.

2025 yılında uygulanacak net asgari ücret Bakan Vedat Işıkhan tarafından 22 bin 104 TL olarak açıklandı. Belirlenen asgari ücretten gelir vergisi alınmayacağı için asgari ücretliler için belirlenen net tutar kadar bütün çalışanların vergi matrahından indirim yapılmaktadır. Asgari ücretin brüt tutarı aynı olmakla birlikte ele geçen net ücret tutarı medeni durumdan dolayı asgari ücretliler arasında değişmekteydi. Ancak, asgari ücret evde bakım parası alacakların belirlenmesinde etkili olmaktadır. GSS'lilerin ödeyecekleri tutarlar ise asgari ücretin %3'ü kadardır. Yeni asgari ücrete göre GSS'li olanlar; 26.005,50 x %3 = 780,16 TL ödeyecektir. Buna göre brüt işsizlik ödeneği tavanı 26.005,50 *%80 = 20.804,4 TL (Neti ise 20.646,49 TL), tabanı ise 26.005,50 * %40= 10.402,2 TL (Neti ise 10.323,24 TL) olmuştur. Yine asgari ücret artışı hem SSK hem de Bağ-Kur'luların sigorta primine esas kazanç tavanlarını da arttırmıştır. Yemek parası: 1/1/2025 ila 31/12/2025 tarihleri arasında; 866,85 TL x %6 = 52,011 TL (Günlük), Çocuk zammı: 1/1/2025 ila 31/12/2025 tarihleri arasında; 26.005,5 TL x %2 = 520,11 TL (Aylık), Aile zammı (yardımı): 1/1/2025 ila 31/12/2025 tarihleri arasında; 26.005,5 TL x %10 = 2.600,55 TL (Aylık), tutarındaki kazançları, prime esas kazanca dahil edilmeyecektir. 9 Asgari ücret artışı muhtar maaşlarını 22.104 TL'ye yükseltti 2108 sayılı Muhtar Ödenek ve Sosyal Güvenlik Yasası'nın 1'inci maddesine göre; Köy muhtarları ile şehir ve kasaba mahalle muhtarlarına, 14.750 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarda aylık ödenek verilmektedir. Asgari ücret artışın en fazla sevindirdiği grup asgari ücretle çalışanlardan ziyade bazı oda başkanları olmaktadır. Soma faciasından sonra 3213 sayılı Maden Kanunu'nda yapılan düzenlemeyle taban ücretleri asgari ücretin iki katına çıkartılan yer altı maden işçileri, yıl başından itibaren 52.011 TL brüt ücret alacaklar. 12 Asgari ücret artışı ile intörn maaşları net 22.104 TL oldu İntörn doktor maaşları hesaplanırken net asgari ücret kadar ödeme yapılmaktadır. 2025 yılı ilk yarısı için devlet üniversitelerindeki intörn doktor maaşı 22.104 TL kadar olacaktır. Sonuç olarak, Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı asgari ücret artışları sonrasında prime esas kazançların alt ve üst sınırları ile bazı işlemlere esas tutarlarla ilgili olarak genelge çıkarttığı zaman asgari ücret artışlarının nasıl bir mali yük getirdiği daha net görülecektir. Yeni asgari ücrete göre 1 Ocaktan itibaren KÇÖ tavanı 39.008,25 TL'ye yükselecek. 1475 Sayılı İş Kanunu'nun 14'üncü Maddesinin 2762 Sayılı Kanunla değişik 13 üncü Fıkrası gereğince; bu Kanuna tabi işçilerin kıdem tazminatlarının yıllık miktarı en yüksek devlet memuruna bir hizmet yılı için ödenecek azami emeklilik ikramiyesini geçememektedir.

Hem sosyal medya hem de bazı medya organları, kin ve nefretin yayılmasına katkı sağlayabilir. Türkiye'deki gazetecilik, son yıllarda pek çok zorlukla karşı karşıya. Dijitalleşme ve Sosyal Medyanın Yükselmesi: Dijital medya ve sosyal medya platformları, gazeteciliğin geleneksel işleyişini önemli ölçüde değiştirdi. Gazetecilik ve Yandaşlık: Bazı medya organları, politik görüşlerine yakın olan hükümetlerle sıkı ilişkiler içinde olabilir. Türk Ceza Kanunu'nun 216. maddesi, halkı kin ve düşmanlığa tahrik etme veya aşağılama suçunu düzenler. Madde 216/1 ise özellikle aşağılama suçunu ele alır ve şu şekilde düzenlenmiştir: "Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik Etme ve Aşağılama": Bu madde, özellikle toplumda farklı gruplar arasında nefreti körükleyen, insanları birbiriyle çatışmaya sürükleyen, ya da aşağılayan söylemler ve davranışlar hakkında cezai yaptırım öngörmektedir. Madde 216/1 şu şekilde ifade edilmektedir: Yani, bir kişi toplumsal gruplara veya bir toplumun belli kesimlerine yönelik kin, nefret veya aşağılama içeren açık beyanlarda bulunursa, bu kişi hakkında cezai sorumluluk doğar. Özetle: TCK Md. 216/1, halkı kin ve düşmanlığa tahrik eden ve aşağılama amacı güden eylemlerle ilgili cezai yaptırımlar uygular. Türkiye'de dezenformasyonun önüne geçilmesi için birkaç yasal düzenleme ve adım atılmaya çalışılsa da, bu konuda tam anlamıyla başarılı olunduğu söylenemez: Sosyal Medya Düzenlemeleri: Türkiye'de, sosyal medyanın etkisi giderek büyüyor. 2020'de çıkarılan "Sosyal Medya Yasası" ile yurt dışı merkezli sosyal medya şirketlerine, Türkiye'deki yasal düzenlemelere uymalarını sağlamak amacıyla bazı yükümlülükler getirildi. Sosyal medya, hızla yayılan dezenformasyon içerikleri nedeniyle büyük bir sorun teşkil ediyor. Ancak, burada önemli olan gazeteciliğin etik ilkeleri ile sosyal medyanın kontrolsüz yapısı arasındaki farktır: Gazetecilik ve Nefret Söylemi: Bazı medya organları, özellikle politika veya ideoloji üzerinden gerginlik yaratmayı amaçlayan içerikler üretebilir. Sosyal Medya ve Kin/Neferte Sürükleme: Sosyal medya platformları ise, bazen çok daha hızlı ve denetimsiz bir şekilde kin ve nefret söylemi üretir.

"Feminist hareketi yıllarca savunduk ama ellili yaşların ortasına geldiğimiz bu günlerde büyük bir hayal kırıklığı içindeyiz" demiş. "Hepimiz bekarız, çocuğumuz yok ve yalnızız, boşluktayız" demiş. Sivil toplum kurumları olarak nam salmış anlı, şanlı kurumlardan (Non-Governmental Organizations) başını çeken isimler organ hırsızlığı için insan kaçakçılığı yaptıkları bilinen gerçeklerden biridir. Mülteci statüsünde olan çocuklar ve özellikle de ailesini kaybetmiş ve ortada kalmış çocukların sayısı 2020 Avrupa Polis teşkilatı raporuna göre 11 bin. Ben çok gençtim 18 yaşlarında henüz çok gençken UNICEF'in kartpostalları dağıtılırdı. İrlanda'nın Adalet Divanı'ndaki "soykırım" davasına müdahil olma kararı sonrası İsrail, İrlanda'daki büyükelçiliğini geçen hafta kapatacağını duyurmuş kendi bayrağını da indirmişti. ABD'de yaşayan Filistinli iş adamı Faysel Salih 2018 yılında ABD'nin Connecticut kentinde açtığı Filistin müzesinin bir benzerini İrlanda'nın kapatılan İsrail büyükelçiliğinde açmak için girişimlerde bulundu. "Filistin hikayesini küresel bir izleyici kitlesine anlatmak" için açtığı müze Avrupa'dan da büyük ilgi gördü. Amerika Birleşik Devletleri'nde bulunmasına rağmen, müze Avrupa'da, en son İrlanda'nın Bantry kentinde, Co Cork'ta ve Marino Kilisesi'nde Ateş Altında Sanat adlı ücretsiz bir sergi düzenledi. İrlanda'da bu girişim gerçekleşirse ABD'deki müzeyi kuran Faysal Salih, bunun siyasi bir mesaj olacağını da ifade etti. İsrail'in İrlanda büyükelçisi, İrlanda devletinde "İsrail karşıtı bir saplantı" olduğunu iddia etti (bak sennn) ve Dublin'deki büyükelçiliğini kapatma kararının "bu noktada doğru hareket" olduğunu söylemiş. Bunlar hep böyle zaten.) İrlanda'da büyükelçiliğin kapanacağı günlerde habere yanıt veren Salih, "Hayırlı olsun. Kim ülkesinde soykırımcı bir devletin varlığını görmek ister? Yaptıkları şey dehşet verici ve İrlanda, Filistin halkını gerçekten destekleyen çok az ülkeden biri." "İrlanda halkına sergiledikleri duruş için çok müteşekkiriz ve sergiyi İrlanda'nın Bantry kentinde açtığımızda muazzam bir destek aldık. Beklentilerimizin ötesindeydi" dedi. "Hikayemizi silmeye çalışan birçok güç var, ancak İrlanda bunun diğer tarafında ve bunun için çok minnettarız." Türk gazeteciden Suriyeli Taksici para almadı. 14 yıllık bir Esad rejiminin arkasından hepimizin gözü Suriye'ye çevrildi. Bir başını iki eli arasına almış, düşünen, yalnız insan. İnsan tek başına bir alem. Hiç değil insan, o varlıktan bir katre. İnsan biraz burada biraz orada. Yalnızlığı ile barışık insan. İkisi arasında bir dengede yaşayabilsin insan. Organizasyon tarafından yapılan açıklamada, "Devir değişti ve biz de değişen zamanla birlikte dönüşüyoruz" diyerek bu yarışmanın artık zamanın ruhuna ait olmadığının altını çizmiş. Yarışma direktörü Monica van Ee, etkinliğin "Niet Meer Van Deze Tijd" ruh sağlığına odaklanan ve pozitif hikayelerin paylaşıldığı yeni çevrimiçi bir platforma evrileceğini duyurmuşlar. Açıklamada, "Artık taçlar olmayacak, ancak ilham veren hikayeler olacak. Kıyafetler değil, gerçeğe dönüşen hayaller olacak" ifadeleri kullanılmış. Biz ancak bunu yaparız" olacaktır. Bir cariye pazarı olan bu pespaye sergilemenin ilk Ece'si 1932 yılında Keriman Halis olmuştur. O zamanki jüri komitesi adına açıklama yapılırken şu cümle kullanılmıştır;" Müslümanlara karşı Hristiyanlığın zaferi". Filistinli küçük kız çocuğu Rim'in katledilmesinin ardından doğum günü olan 23 Aralık tarihini dünya şehit çocuklar günü olarak belirlenmesi adına imza toplanmaya başlandı. Başta da Filistin'de. Bizler imzalar toplansın ya da toplanmasın gönlümüzce her 23 Aralık günü Dünya Şehit Çocuklar'ı hatırlayacağız ve bu zulmü bu soykırımı unutturmayacağız. 1 Ocak 2025 Çarşamba günü Regaip Kandilini idrak edeceğiz.