İlki Uşak Şafak Öncü Koleji'nin ilk ve ortaokul öğrencileriyle paylaştığımız coşku dolu şiir şöleniydi. Vaha derken Uşak'ın değerini, güzelliklerini, yaşama kültürünü görmezden gelmiş olmayayım. Uşak tıpkı Bursa gibi bir tarih ve kültür kenti. Dülgeroğlu ailesinin, Uşak'ın yaşamına otel olarak kazandırdığı muhteşem (1898 yapımı) Paşahanı'nda unutulmaz bir gece geçirdim. Uşak'a yıllar sonra CHP belediye başkanlığını kazandıran Özkan Yalım'ın öncülüğünde bu güzel kentimiz ait olduğu bölgede yıldız gibi parlayabilir. Aynı günün (4 Ekim Cumartesi) gecesi Uşak, Banaz'a bağlı Kızılcasöğüt beldesinde Haluk Çetin 'le tanık olduklarımız ise olağanüstünün ya da beklentinin çok üstündeydi.

Bu söz aslında günlük konuşmada bir deyimdir ve böyle kullanıldığında felsefi ya da mistik bir anlamı yoktur. Günlük konuşmalarda ateist birinin bile "inşallah, maşallah, Allah Allah vb." demesi gibi. Fakat "Eğitimin amacı bilim değil Allah korkusu ve kuldan utanmayı öğretmektir" denildiğinde günlük konuşmadaki sıradan deyime felsefi, mistik bir anlam kazandırılmış oluyor ve aynı zamanda da (ne kadar paradoksal görünse de!) bunu yapan kişiyi sıradanlaştırıyor. Sokak röportajında kendisine eğitimin amacı nedir gibi bir soru yöneltilen herhangi bir yurttaştan değil, şu anda siyasal erki elinde tutan gücün önde gelen unsurlarından birinden söz ediyoruz. Asıl konuya, Allah'tan korkup kuldan utanmaya gelelim. "Russkaya filosofiya/ Rus Felefesi" adlı bir kitapta, 19. yüzyılın ilk yarısında yaşamış ünlü tarihçi öğretim üyesi Prof. T. N. Granovski'ye ait sözleri okuduğumda doğrusu şaşırmıştım:

Topluca ve toplumca alçalıyoruz. Yurttaşı olduğumuz, uğruna canımızı feda etmeye hazır olduğumuz Türkiye toplumu, toplumca ve topluca alçalıyor. İlber Ortaylı'nın toplumda kötülüğün zaten var olduğunu, bu siyasal iktidar döneminde ortaya çıkmak cesaretini bulduğunu söylemesi, kuşkusuz doğru bir saptamaydı. Çoğaldı ve yaygınlaştı. Bugünkü siyasal iktidar öncesinde Türkiye siyasetinde küfür yoktu. Çocukluk yılları İnönü, ilk gençlik yılları İnönü- Menderes dönemine rastlamış, sonrasında da bütün siyasal süreçleri çoğu kez içinde (bazen hapishanede ya da sürgünde) yaşamış biri olarak siyaset ortamında küfre, sokak ağzı sövgü ve hakarete tanık olmadım. Bugünkü siyasal iktidar siyasete düşük sokak ağzını, sövgüyü getirdi. Daha kötüsü bu uygarlık düşmanı kişilerin ve çevrelerin günümüzdeki siyasal erkin öncülüğünde gitgide pervasızlaşmaları, taraftar kazanmaları, çağdaş bir Cumhuriyet yaratmış, 1960'ları yaşamış Türkiye toplumunun giderek bir cemaatler topluluğuna dönüşmekte olmasıdır. Çağdaş dünyadan koparak topluca, toplumca alçalmadır bu.

Bu satırları yazmakta olduğum sırada otopsi sonucu henüz açıklanmamıştı. Fotoğraflarından, görüntülerinden görebildiğimizce, yaşam dolu, kıpır kıpır, pırıl pırıl bir çocuk. Ve bu aile içinde adı gibi narin bir çiçek. Doğrusu böyle bir ortamda ona Narin gibi bir adın konabilmiş olmasına bile şaşırdığımı itiraf ederim. Adalet ve adaletsizlik... Narin'in öldürülmesiyle ona benzeyen bir küçük kızın anlattığı "bülbülün öldürülmesi" öyküsü arasındaki benzerlik, cinayete yataklık eden bu kapkara toplumsal ortamlar arasındaki benzerliktir. "Bülbülü Öldürmek" te adalet için savaşan tek bir kişi, bir avukat vardı. Fakat bütün kötülüklerin kaynağı olan zehirli ortamı temizleyecek olan ise Narin çocuk ve benzerleri için Diyarbakır sokaklarını dolduran kadınlı erkekli adalet, özgürlük ve eşitlik savaşımcılarının varlığıdır.

Fazıl Hüsnü Dağlarca 26 Ağustos 1924'te doğduğuna göre yaşıyor olsa şu günlerde yüzüncü yaşını kutluyor olacaktık. Onu 15 Ekim 2008'de uğurladığımızda 84 yaşındaymış. Yanlışlık yaptığımı düşünerek bir daha hesapladım, başka sitelere de baktım, evet 84. Cahit Sıtkı öldüğünde 46 yaşındaymış. 20. yüzyılın büyük Türk şairleri içinde yaşamdan en erken ayrılan sanırım Orhan Veli'dir. Onun ölüm yaşını ezbere biliyorum: 36. 20'li yaşlarımdayken 80. yaşımı geride bırakacağım aklımın ucundan geçmezdi. Dağlarca kuşkusuz büyük bir şair. Şair olarak da kişi olarak da en büyük özelliği vatanseverliğiydi.

"Sevildiğini bil" sözü insanların dünyası için geçerlidir. Abartmayayım ama insanlık dünyasında karşılıksız sevgi, belki anne-baba-çocuk ilişkisi dışında kalmamış gibi. Her sözcüğü duyguyla, merhametle, vicdanla yazılmış bu paragrafta "sevilince mutlu olmak" sözünün altını özellikle çizdim ve "sevildiğini bilmek" kavramını buradan türettim. Derken Hürriyet'in 25 Ağustos tarihli Pazar Eki'nin 3. sayfasındaki "O topallayan köpek sevinçten zıplamaya başladı" başlıklı röportaj-yazı geldi. Bunlardan birinde, geçirdiği trafik kazaları sonrasında sakat kalan, kimsenin sahiplenmek istemediği "Gece" nin sahiplenilip sevgi görmesi sonrasında sevinçten zıplamaya başladığını öğreniyoruz. Yaşça büyük olanı 12 yaşındaki Oğluş, sevilip okşandığında sırtüstü dönerek daha çok sevilmek istediğini anlatıyor; patilerini usulca, teşekkür anlamında, okşayan bileğin üzerine koyuyor. Bence bu istisnasız bütün hayvan dünyası için geçerlidir. Hayvan sevildiğini biliyor. Sevmeye ve sevilmeye giderek yabancılaşan insan ve insanlık dışında, herkes, her şey...

Duha Koca Oğlu Deli Dumrul ya da kısaca Deli Dumrul, Dede Korkut kitabının bölümlerinden birini oluşturan öyküdür. Buna göre Deli Dumrul adında bir "er" (bir yiğit) kuru bir çayın üzerine bir köprü yaptırıp geçenden 33 akçe geçmeyenden 40 akçe almaktadır. Öykü Deli Dumrul'un bir nedenle Azrail'e kafa tutması, onunla savaşa girişmesi, yenik düşünce canını kurtarmak için Azrail'in önerisiyle Tanrı'ya yakarmasıyla devam eder. Tanrı Deli Dumrul'un canını ancak birisi onun yerine kendi canını feda ederse bağışlayacaktır. Bunun üzerine iyilikçi Tanrı, bağışını ikisinden de esirgemediği gibi onlara 140 yıl gibi uzun ve mutlu bir ömür biçer. Dede Korkut'la yarışamam ama yine de kitabın 48. sayfasındaki bu köprü şiirini okuyun derim. Birkaç gün önce internet sayfamdan yaptığım "Osman Gazi Köprüsü'nün adını Deli Dumrul Köprüsü olarak değiştirelim" önerime çok sayıda destek yanıtı geldi. -Deli Dumrul güzel insan, adını kirletmeyelim. Halk düşmanlarıyla karıştırmayalım derim.

Düşlerimde bazen atabildiğim ya da atamadığım servisler görsem de voleybol oynamayı artık göze alamam. Bu söylediğimi en iyi voleybolcular anlayacaktır... Yine bizimki de aralarında olmak üzere herhangi biri altın madalya sahibi olabilirdi. Her yerde her zaman olduğu gibi şans etkeninin sonuçta bir rolü vardır. Voleybol sözü Fransızca voler (uçmak) ve ball (top) sözcüklerinin bir araya gelmesiyle oluşmuş (volley-ball). Son setini izlediğimiz İtalya-ABD final maçında karşılıklı başarılı kurtarışlarla top zaman zaman gerçekten de uzunca süreler zemine çarpmadan filenin iki yanı arasında gidip geldi... Buna karşılık İtalyanlar pasörlükte (karşılama, kurtarma) çok başarılıydılar. Bizim pasörlerimizi de olağanüstü başarılı buldum. Fakat bunlar sayıca daha çok olabilirdi. Kadın (genç kız) voleybol takımımız, Atatürk'ün kızları (bence Vargas da Atatürk'ün kızıdır) Türkiye'nin ve ülkemizin dostlarının yüzünü giderek daha da çok güldürmeye devam edecektir.

Bizde "cibilliyetsiz", yani karaktersiz, soysuz, kişiliği bozuk olarak kullanılırdı. Bu nedenle de sonunda "siz" eki olmaksızın da "cibilliyet" sözcüğünün ortaya çıkış süreçlerini irdelemek ilginç olabilir. Hamas adını taşıyan siyasal İslamcı örgütün şefinin öldürülmesi üzerine, bildiğim kadarı ile sadece bizde ilan edilen ulusal yası eleştirenler, cumhurbaşkanına göre cibilliyeti bozuk, yani cibilliyetsiz kimselermiş. Bildiğimiz, ülkemizde büyük çoğunluğun çok şükür Hamas sempatizanı olmadığı, az sayıda bilinçsiz kişi dışında Filistin davasını Hamas'la bir tutmadığı, tersine pek çok kişinin yaşanan son büyük trajedide sivil insanların canavarca katledildiği Hamas saldırısının olumsuz rolü olduğu konusunda görüş birliğinde olduğudur. Türkiye'de tek adam rejiminin başındaki kişi Hamas ve Taliban sempatizanı olabilir.

Rezzan Şengül Grup Yorum'un gitaristi bir genç adam. Nâzım Hikmet'in devrim sanatçısı Paul Robeson'a "Türkülerimizden korkuyorlar Paul Robeson" seslenişinde sözünü ettiği, egemen sınıfların devrimci sanat karşısında duydukları ölümcül korkudur bu. Ya da birbirlerinden kopya çekiyorlar. Rezzan Şengül, şiirinde "insan yüzünü insan yüzüne yasaklayan" dizesiyle nitelediği cehennem kuyusundan daha insanca yaşanabilir bir cezaevine nakledilmek için 100 günü aşkındır açlık grevinde. Rezzan Şengül ve arkadaşlarının isteklerini yerine getirin.

Arkadaşlarıma, tanıdıklarıma, herhangi bir yerde karşılaşıp ülke sorunları üzerine iki satır konuştuğumuz herkese, Cumhuriyet okuyup okumadıklarını sorarım. Çünkü düzenli olarak Cumhuriyet okunmadan ülkede de dünyada da olanların doğru bilgisine sahip olunamaz. Çünkü Cumhuriyet kolay okunur bir gazete değildir. En ciddi gazetemizdir. Bu konuda beni en çok üzen, bütçesi gerçekten sınırlı yurtsever insanımızın Cumhuriyet'i izlemede anlaşılabilir sıkıntılarından çok; züppe, sorumsuz, bencil ve aynı zamanda kibirli bir okumuş yazmış kesimin Cumhuriyet gazetesine karşı takındığı duygusuz, sevgisiz, küçümseyici tavırdır. Çünkü Cumhuriyet çalışanı olmak bir ayrıcalıktır. Cumhuriyet gazetesi toplumun vicdanı ve aynasıdır.

Barınaklarda bu duygulu canlılara yaşatılan acıları anlatan bir yazı okudum. Evinde ister kuş, ister köpek, ister kedi, isterse hayvan diye adlandırdığımız bir başka canlı bulunan kişi, o canlının beslenme kadar sevgiye, sevgi sözlerine, okşayışlara da gereksinimi olduğunu bilir. Bu konuda çok etkileyici, bilgilendirici bilimsel araştırma ürünlerinden bazılarını şaşırarak, hayvan dediğimiz canlılarının kendi aralarındaki iletişim becerilerine hayranlık duyarak okudum. Sorun, insanla hayvan arasındaki iletişim güçlüğünde; ortak dil, ortak sözcükler olmayışında düğümleniyor. Fakat sevmek, duygusal iletişimler, kimsenin kuşkusu olmasın ki aynı ölçüde önem taşıyor. Başta çocuklarınız olmak üzere çok yakınlarınıza doğal olarak sevgi duyarsınız. Birlikte yaşadığınız evcil hayvan ya da hayvanlar varsa onların üzerinden ve genellikle de daha çok aynı türden hayvanlara ilgi ya da sevgi duysanız da bütün bir hayvan dünyasına ilgi ve sevgi duymak bir yaşama kültürü sorunudur. Her canlının yaşamaya hakkı olduğunu düşünmek ve bu hakkı savunmak (kuşkusuz kendi yaşama hakkımızın sınırları koruyarak) insan olma yönünde bir aşamadır. Böyle bir sevgi ise, girişte belirttiğim gibi, insan ve hayvan dünyaları arasındaki iletişiminin en güçlü aracıdır.