Suriye'nin yeni kadrolarının Ankara ziyareti dikkat çekiciydi. Körfez Arapları için Türkiye'nin Suriye'deki etkisi (zihinlerindeki Osmanlı korkusu) sebebiyle dikkat çekmekte. Şam yönetiminin yaptırımların kaldırılması için ABD'nin bölgedeki en kritik Arap müttefikini yani Riyad'ı ziyaret etmesi bu nedenle doğru analiz edilmeli. 7 Ekim 2023 sonrası Gazze'de yaşananlara bütün dünya tanık oldu. Hamas'la İsrail'in yaptığı ateşkes kimin için zafer kimin için hezimet zaman gösterecek. Hamas'ın 7 Ekim Aksa Tufanı harekatı bütün yönleriyle tartışılıp değerlendirilecek ancak en önemli karar verici iki liderin (İ. Katar-Mısır-İsrail arasındaki ateşkes sürecini ABD'de yaşanan değişimle okumalıyız. Mısır'da ve Suriye'de Müslüman Kardeşler, Filistin'de ise Hamas'la karşı karşıya gelen Körfez aktörleri için bu yapılar zayıflamış olsalar bile hala tehlike arz ediyor. Birileri Ankara'yı ateşkes masasından uzak tutmak istese de Ankara'nın küresel zeminde Gazze'yi diri tutarak etkili olduğunu söylemek zorundayız.

Gazeteci Fehim Taştekin'in Beşar Esad'ın son günlerine dair analizinde dikkatimizi çeken bir toplantı var. 7 Ekim 2023 Aksa Tufanı harekâtından bir müddet önce Esad'ın iki önemli misafirle yaptığı toplantı bölgedeki gelişmelerle ilişkili görünüyor. Esad'a "Şii değil Arap" olduğunu hatırlatan Arap dünyası anlaşılan o günlerde Esad'ın bu toplantısına nüfuz etmiş. Şam'da gerçekleşen kritik toplantı Esad, Hizbullah lideri Nasrallah ve İran Devrim Muhafızlarının Suriye Komutanı Zahiri arasında gerçekleşiyor. Esad ülkesindeki İran ve Hizbullah güçlerinin çekilmesini istiyor. İran ise yukarıda bahsi geçen toplantıdan sonra Esad'ın Arap Birliği'ne yaklaşmaması için başka bir hamle yaptı. 7 Ekim 2023 Aksa Tufanı belki çok daha etraflı tartışılıp masaya yatırılacaktır. 7 Ekim 2023 sonrası Ankara bölgedeki olası riskleri masaya yatırdı ve İsrail'in İran'a karşı hangi kartları öne süreceğini öngördü.

Şimdi İsrail Suriye, Irak ve İran sahasındaki Kürtleri Tahran'a karşı hazırlamak için ABD'yi bölgeye davet ediyor. ABD'nin Suriye ve Irak'ta Kürt grupları nasıl bir maceraya sürükleyeceğini göreceğiz. Yeni Şam yönetimi, Lübnan ve İran arasındaki bariyerlerden biri. KDP ve KYB, İran'ın gölgesindeyken İran'a karşı nasıl konumlanacak göreceğiz. İran ve Irak Şiası farklı kodlara sahipti. Bu alanda 2014-2024 arasında 18 yüksek lisans tezi yazılmış. 2020-2024 arasında ise 4 doktora tezi yazılmış durumda. Bu tezlerin tahmini başlangıç tarihini dikkate alırsak 2017-2018 arası üniversitelerimiz Kuzey Kutbu'na odaklanmış. Zira devletin en üst katında "teröre asla müsaade edilmeyeceğini ve pazarlık yapılmayacağını" duyan kulaklar var.

Şimdi İsrail Suriye, Irak ve İran sahasındaki Kürtleri Tahran'a karşı hazırlamak için ABD'yi bölgeye davet ediyor. ABD'nin Suriye ve Irak'ta Kürt grupları nasıl bir maceraya sürükleyeceğini göreceğiz. Yeni Şam yönetimi, Lübnan ve İran arasındaki bariyerlerden biri. KDP ve KYB, İran'ın gölgesindeyken İran'a karşı nasıl konumlanacak göreceğiz. İran ve Irak Şiası farklı kodlara sahipti. Bu alanda 2014-2024 arasında 18 yüksek lisans tezi yazılmış. 2020-2024 arasında ise 4 doktora tezi yazılmış durumda. Bu tezlerin tahmini başlangıç tarihini dikkate alırsak 2017-2018 arası üniversitelerimiz Kuzey Kutbu'na odaklanmış. Zira devletin en üst katında "teröre asla müsaade edilmeyeceğini ve pazarlık yapılmayacağını" duyan kulaklar var.

Türkiye'nin enerji merkezi olma hedefinin Esad'ın gidişiyle ivme kazandığını vurgulayan yazısı uzun zamandır bu köşede odaklandığımız Doğu Akdeniz Enerji Mimarisini merkeze alıyor. Savaş başlamadan önce Kuzey Akım 2 boru hattı hüsranla sonuçlanmıştı. 1 Ocak itibariyle Rusya-Avrupa arasındaki sevkiyatı Ukrayna durdurma kararı aldı. Sevkiyatın durması Gazprom için 5 Milyar dolara Ukrayna için ise 800 milyon dolara mal oluyor. Ancak Ankara'daki akla göre Türkiye artık transit ülke değil. Modern altyapısı - LNG terminalleri, boru hatları ve depolama tesisleri - sadece "enerji transitini" değil, aynı zamanda bölgesel arz ve talep dinamiklerini şekillendiren güçlü ticaret faaliyetlerini de desteklemekte. Türkiye'nin enerji piyasalarındaki genişleyen rolünü göz ardı etmek, potansiyelini sadece "transfer gelirlerine" indirgemek doğru değil. Not: Chatham House'daki makalede "transit ülke" bakışını irdelerken Enerji Bakanlığımızın Brüksel'de danışmanlığını yapan Caner Can'la görüştüm. Bu yazıda satır aralarında vurguladığım Türkiye'nin enerji vizyonunu bana özetledi.

Türkiye'nin enerji merkezi olma hedefinin Esad'ın gidişiyle ivme kazandığını vurgulayan yazısı uzun zamandır bu köşede odaklandığımız Doğu Akdeniz Enerji Mimarisini merkeze alıyor. Savaş başlamadan önce Kuzey Akım 2 boru hattı hüsranla sonuçlanmıştı. 1 Ocak itibariyle Rusya-Avrupa arasındaki sevkiyatı Ukrayna durdurma kararı aldı. Sevkiyatın durması Gazprom için 5 Milyar dolara Ukrayna için ise 800 milyon dolara mal oluyor. Ancak Ankara'daki akla göre Türkiye artık transit ülke değil. Modern altyapısı - LNG terminalleri, boru hatları ve depolama tesisleri - sadece "enerji transitini" değil, aynı zamanda bölgesel arz ve talep dinamiklerini şekillendiren güçlü ticaret faaliyetlerini de desteklemekte. Türkiye'nin enerji piyasalarındaki genişleyen rolünü göz ardı etmek, potansiyelini sadece "transfer gelirlerine" indirgemek doğru değil. Not: Chatham House'daki makalede "transit ülke" bakışını irdelerken Enerji Bakanlığımızın Brüksel'de danışmanlığını yapan Caner Can'la görüştüm. Bu yazıda satır aralarında vurguladığım Türkiye'nin enerji vizyonunu bana özetledi.

Suriye'de 2011'de başlayan çatışmalar Şam yönetimi tarafından önlenememiş ve ülkenin kuzey doğusunda PYD'ye bağlı silahlı yapılar (YPG) Avrupa medyasında öne çıkmıştı. Arin Çiya, Marksist Teori'deki makalesinde şu satırları yazmıştı "Rojava devrimi pek çok bakımdan Paris Komünü ile benzerlik taşır. Paris Komünü de oluşan iktidar boşluğunun öncü inisiyatifi ile doldurulmasının ürünüdür. Her iki devrim de yeni bir toplumsal düzen kurmaya girişmiştir. Komün, Rojava devriminden daha ileri bir toplumsal düzen kurmayı hedefledi, ama bunun çok azını yerine getirme fırsatı buldu." PYD'nin ideolojik temelleri Öcalan'a dayanıyor. O yıllarda yetiştirdiği örgüt mensupları 2011 sonrası Suriye sürecinde PYD/YPG/SDG yapılanmalarının öne çıkan aktörleri oldu. toplumsal karşılığı olmayan 3 sac ayağı üzerine oturdu: 1.Demokratik Ekolojik Kadın Özgürlükçü Paradigma 2.Demokratik Sosyalizm İdeolojisi 3.Özyönetimci Konfederal Modele Dayalı Demokratik Ulus ABD ve Fransa destekli bu Marksist yapılanma Avrupa'daki yeşil/sol partilerin desteğiyle popüler hale getirildi. Suriyeli Kürtlerin 1 Milyonu aşan nüfusu YPG/SDG yapılanmasına çocuklarını militan vermediği için ülkeyi terk etmek zorunda kaldı. İsrail'in İran'la kavgasını bölgesel bir savaşa çevirme çabası 7 Ekim 2023'te dikkatleri buraya toplamıştı. Arap Ligi Suriye'yi yanlarına çekmeye çalışırken Erdoğan da son çağrısını yapıyordu Esad'a. YPG/SDG yapılanmasına İsrail/ABD tarafından yüklenen misyonun bedelini Suriye Kürtleri ödeyebilir.

Öcalan'ın mesajları mealen şöyle: "- Türk-Kürt kardeşliğini yeniden güçlendirmek tarihi bir sorumluluk olduğu kadar tüm halklar için de kader belirleyici bir önem ve aciliyet kazanmıştır. - Sürecin başarısı için Türkiye'deki tüm siyasi çevrelerin dar ve dönemsel hesaplara takılmadan inisiyatif alması, yapıcı davranması ve pozitif katkı sunması elzemdir. Bu katkıların en önemli zeminlerinden biri de şüphesiz TBMM olacaktır. - Gazze ve Suriye'de yaşanan hadiseler göstermiştir ki, dışarıdan müdahalelerle kangrenleştirilmeye çalışılan bu sorunun çözümü artık ertelenemez bir hal almıştır. Bunun ciddiyetiyle doğru orantılı bir çalışmayı başarıya ulaştırmak için muhalefetin de katkı ve önerileri değerlidir. - Sayın Bahçeli'nin ve Sayın Erdoğan'ın güç verdiği yeni paradigmaya, ben de pozitif anlamda gerekli katkıyı sunacak ehil ve kararlılığa sahibim. - Heyet bu yaklaşımımı gerek devletle gerekse siyasi çevrelerle paylaşacaktır. Bunlar ışığında gereken pozitif adımı atmaya ve çağrıyı yapmaya hazırım. - Bütün bu çabalarımız, ülkeyi hak ettiği düzeye taşıyacak ve aynı zamanda demokratik bir dönüşüm için de çok kıymetli bir kılavuz olacaktır. - Devir Türkiye ve bölge için barış, demokrasi ve kardeşlik devridir." Basına yansımayan tarafta neler oluyor derseniz parçaları birleştirelim ve perdenin arkasında neler oluyor bakalım. Kandil'de 70 yaşına ulaşmış baronlar bu mesajlara olumlu yanıt vermedi. Zaten Kandil baronları "...Önderlik tecrit altında.." ifadesini kullandığında "..sen esirsin bizi yönetecek gücün yok..." mesajı veriyorlar aslında. Öcalan'ın metinlerini okuduğumuzda egosunun çok yüksek olduğunu görüyoruz. Öcalan'ın Suriye'de etkili olduğu ise bir gerçek. Bunun karşılığında "umut hakkı" ile Öcalan ev hapsine alınabilir. Öcalan-Kandil ilişkisinde yaşanan sorunlar ise Öcalan'ın problemi. 1071'de başlayan Türk-Kürt ilişkileri başka aktörlerin oyunlarına kurban edilmemeli.

Öcalan'ın mesajları mealen şöyle: "- Türk-Kürt kardeşliğini yeniden güçlendirmek tarihi bir sorumluluk olduğu kadar tüm halklar için de kader belirleyici bir önem ve aciliyet kazanmıştır. - Sürecin başarısı için Türkiye'deki tüm siyasi çevrelerin dar ve dönemsel hesaplara takılmadan inisiyatif alması, yapıcı davranması ve pozitif katkı sunması elzemdir. Bu katkıların en önemli zeminlerinden biri de şüphesiz TBMM olacaktır. - Gazze ve Suriye'de yaşanan hadiseler göstermiştir ki, dışarıdan müdahalelerle kangrenleştirilmeye çalışılan bu sorunun çözümü artık ertelenemez bir hal almıştır. Bunun ciddiyetiyle doğru orantılı bir çalışmayı başarıya ulaştırmak için muhalefetin de katkı ve önerileri değerlidir. - Sayın Bahçeli'nin ve Sayın Erdoğan'ın güç verdiği yeni paradigmaya, ben de pozitif anlamda gerekli katkıyı sunacak ehil ve kararlılığa sahibim. - Heyet bu yaklaşımımı gerek devletle gerekse siyasi çevrelerle paylaşacaktır. Bunlar ışığında gereken pozitif adımı atmaya ve çağrıyı yapmaya hazırım. - Bütün bu çabalarımız, ülkeyi hak ettiği düzeye taşıyacak ve aynı zamanda demokratik bir dönüşüm için de çok kıymetli bir kılavuz olacaktır. - Devir Türkiye ve bölge için barış, demokrasi ve kardeşlik devridir." Basına yansımayan tarafta neler oluyor derseniz parçaları birleştirelim ve perdenin arkasında neler oluyor bakalım. Kandil'de 70 yaşına ulaşmış baronlar bu mesajlara olumlu yanıt vermedi. Zaten Kandil baronları "...Önderlik tecrit altında.." ifadesini kullandığında "..sen esirsin bizi yönetecek gücün yok..." mesajı veriyorlar aslında. Öcalan'ın metinlerini okuduğumuzda egosunun çok yüksek olduğunu görüyoruz. Öcalan'ın Suriye'de etkili olduğu ise bir gerçek. Bunun karşılığında "umut hakkı" ile Öcalan ev hapsine alınabilir. Öcalan-Kandil ilişkisinde yaşanan sorunlar ise Öcalan'ın problemi. 1071'de başlayan Türk-Kürt ilişkileri başka aktörlerin oyunlarına kurban edilmemeli.

2. Dünya savaşından sonra Orta Doğu'da güç mücadelesi yaşanıyordu. 1960'lı yıllarda Mısır'da Cemal Abdü'l-Nasır idaresinde Sovyet etkisi kendini gösteriyordu. Mısır'a giden yolda Suriye ve Lübnan Sovyetler için kritik hattı. 1946'da yapılan anlaşmalarla Şam ve Lübnan Sovyetlerin silah desteğini almaya başlamıştı. Ancak hem 1967 savaşı hem de 1972 savaşı bölgedeki dengeleri sarsacaktı. Suriye'de Aralık 2024'te yaşananlar Rusya'nın Şam'da güç kaybetmesini sağladı. Rusya'nın sıcak denizde Libya-Cezayir ve kısmen Mısır'la ilişkileri mevcut. Ağırlık merkezini Çin'le ticaret savaşına verecek bir Trump dönemi belki de Rusya'yı rahatlatacaktır.

2. Dünya savaşından sonra Orta Doğu'da güç mücadelesi yaşanıyordu. 1960'lı yıllarda Mısır'da Cemal Abdü'l-Nasır idaresinde Sovyet etkisi kendini gösteriyordu. Mısır'a giden yolda Suriye ve Lübnan Sovyetler için kritik hattı. 1946'da yapılan anlaşmalarla Şam ve Lübnan Sovyetlerin silah desteğini almaya başlamıştı. Ancak hem 1967 savaşı hem de 1972 savaşı bölgedeki dengeleri sarsacaktı. Suriye'de Aralık 2024'te yaşananlar Rusya'nın Şam'da güç kaybetmesini sağladı. Rusya'nın sıcak denizde Libya-Cezayir ve kısmen Mısır'la ilişkileri mevcut. Ağırlık merkezini Çin'le ticaret savaşına verecek bir Trump dönemi belki de Rusya'yı rahatlatacaktır.

2011 Suriye krizinin başladığı tarihti. 2024 Aralık ayına gelene kadar bölgede yaşananlar koşulları Ankara'nın lehine değiştirdi. Ankara'nın Suriye'de Rusya ve İran'la yürüttüğü Astana süreci Erdoğan'ın elini güçlendirdi. Ankara'nın Suriye krizini çözeceği 2024 ilkbaharında ortaya çıkmıştı. Bu operasyonun Ankara'da yapılması Ukrayna-Suriye hattındaki gerilimde Türkiye'nin önemini gösteriyor. Suriye'nin uluslararası sisteme katılması için çoklu ittifakın olduğunu ve başat gücün Ankara olduğunu söylemeliyiz. Suriye'de yaşanacak gelişmeleri Ankara'da çok az kişi biliyordu. Ancak 9 Eylül 2024'te bu köşede yazdıklarımız önemli ipuçları veriyordu. Devlet Bahçeli, 1 Ekim'de (Efkan Ala ile) DEM Parti sıralarına yürümüş, 22 Ekim 2024'de ise Öcalan formülünü öne sürmüştü. Erdoğan ve Bahçeli arasındaki ahretlik hukuku anlamayan twitter yıldızları o günlerde "ittifak dağılıyor analizi" yapmışlardı.